http://webgunea.ikastola.net/txanela_6/sumendiak/sumendiak_sarrera.swf

LURRAREN BARNE-ENERGIA:

SUMENDIAK ETA LURRIKARAK

Lurrak energia handia gordetzen du barruanm horregatik, oso temperatura altua du. Energia horren eraginez, lurrikarak eta sumendiak sortzen dira.

Lurrikarak

Lurrikarak lurrazalaren mugimenduak dira. Lurrikara batek inguru bateko paisana aldatzea eragin dezake; inguru horren malda aldatzea, ibaien bidea aldatzea…

Sumendiak

Sumendia lurrazalaren irekigune bat da; Lurraren barneko magma gainazalera ateratzen da irekigunetik. Lurrazalera iristean, magma laba bihurtzen da.

Sumendiek aldiak izaten dituzte. Batzutan ez dute jarduerarik eta beste batzutan sumendi-erupzioak gertatzen dira. Horrelakoetan, laba isurtzen dute, gasak eta errautsak kanporatzen dituzte.

Magma sumendi-tximinia izaneko hodi batetik igotzen da, eta cráter izeneko zulo batetik kanporatzen. Kanporatzean, laba hoztuegiten da, eta harriak sortzen dira. Harri horiek sumendi-konoa eratzen dute.

Sumendi asko, itsasoaren azpian dagoz. Konoa asko hazi eta itsasoaren azalera iristen denean, uharte bat sortzen da. Adibidez, Kanarietako uharteak.

Sumendien arriskuak

Sumendien erupzioak arriskutsuak izan daitezke; batez ere, jendea bizi den lekuetatik gertatzen direnean. Arriskutsuak dira (gas toxikoak eta suzko hodeiak)

Lurrikarak eta sumeniak Espainian

Espainian artero gertatzen dira lurrikara txiakiak, baina ez dago lurrikara larriak gertatzeko arrisku handirik.

Kanrietatik kanpo ez dago sumendi bizirik Espainian.